Dư luận đang xôn xao về hợp đồng mẫu của Ngân hàng Vietcombank với những quy định ‘làm khó’ khách hàng. Ngoài ra, những lĩnh vực khác như bất động sản, bảo hiểm, y tế… cũng thường xuyên đẩy trách nhiệm hoặc rủi ro về phía khách hàng…
Khách hàng chỉ còn biết ngậm ngùi khi không may xảy ra tranh chấp vì thường phải nhận phần thiệt. Nhìn lại hợp đồng thì chữ nhỏ, dài dằng dặc, đến giới luật sư đọc cũng phải nhức đầu.
Lẫn tránh trách nhiệm bằng ‘bẫy’ tinh vi
Theo quy định, hợp đồng mẫu của một số ngành nghề phải đăng ký nhưng thực tế người tiêu dùng vẫn là bên chịu thiệt vì “bên bán” luôn cài nhiều bẫy tinh vi.
Theo bà Phan Thị Việt Thu, phó chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Tp.HCM, Hội từng giải quyết một trường hợp khách hàng mua bảo hiểm có điều khoản bồi thường bệnh ung thư. Tuy nhiên khi vị khách hàng này bị ung thư ngực, doanh nghiệp lại không chịu bồi thường với lý do hợp đồng ghi rõ ‘không bồi thường trường hợp carcinoma’.
Trong trường hợp này, phía công ty bảo hiểm đã dùng thuật ngữ chuyên môn “carcinoma”, do khách hàng không biết cụm từ này có nghĩa là gì nên phải chịu thiệt, bà Thu cho biết.
Theo thống kê, trung bình cứ một sản phẩm bảo hiểm tai nạn và bảo hiểm y tế thì sẽ có khoảng 20 điều khoản loại trừ, bảo hiểm bệnh hiểm nghèo cũng có từ 10-15 điều khoản loại trừ…,đó là chưa kể những câu chữ trong hợp đồng quá nhọc nhằn rắc rối, thậm chí mập mờ khó hiểu khiến người tiêu dùng không khác nào bị đánh đố.
Với hợp đồng vay vốn ngân hàng, chị Lan (ngụ quận Gò Vấp, Tp.HCM) cho biết, không chỉ yêu cầu trả nợ đầy đủ, đúng hạn, ngân hàng bao giờ cũng có câu người vay phải tuân thủ mọi xử lý của ngân hàng trong trường hợp vi phạm các nghĩa vụ của bên vay…
“Trong bất kỳ hợp đồng nào cũng đề sẵn câu Tôi đã đọc, hiểu rõ và đồng ý các điều khoản được quy định… Điều này cũng có nghĩa là người vay chỉ có thể chấp nhận hay không chấp nhận chứ không có quyền thỏa thuận với bên ra hợp đồng”, chị Lan nói.
Khách hàng luôn thiệt?
Bà N.T.T.G. (ngụ quận Thủ Đức, Tp.HCM) mua nhà tại một dự án ở quận Bình Tân. Bà G. kể, khi tìm hiểu dự án, bà được chủ đầu tư dẫn đi tham quan hai căn hộ mẫu lắp đặt toàn thiết bị, vật liệu ‘xịn’, ai nhìn cũng mê mẩn ngay.
Quá bất mãn, bà G. đã nhiều lần lên làm việc nhưng chủ đầu tư luôn tìm cách chống chế, trốn tránh bồi thường với nhiều lý do…Khi ký hợp đồng, trong phần phụ lục cũng có ghi cam kết giao nhà giống nhà mẫu. Tuy nhiên khi nhận nhà, bà G. té ngửa vì… thất vọng. Tất cả các thiết bị trong nhà từ cửa, bồn rửa cho đến thang máy dự án… đều bị thay đổi theo hướng thu hẹp kích thước và thay bằng các vật liệu giá rẻ.
Tương tự, một khách hàng mua căn hộ của Công ty CP Đ. (trụ sở tại Tp.HCM) mới đây cũng kiện ra tòa đòi tiền phạt công ty này chậm giao nhà. Cụ thể, theo hợp đồng thì hạn cuối giao nhà là 25/9/2012, nhưng chủ đầu tư chậm trễ đến ngày 31/5/2014 mới giao. Tuy nhiên tòa án lại xử nguyên đơn thua.
Được biết lý do là, trong biên bản bàn giao nhà, chủ đầu tư đã khôn ngoan đưa vào cam kết hai bên đã hoàn tất quyền và nghĩa vụ, không khiếu nại gì về sau. Điều này cũng có nghĩa là hai bên coi như đã miễn trừ nghĩa vụ cho nhau, chủ đầu tư nghiễm nhiên ‘thoát tội’.
Khó kiểm soát 100% nội dung hợp đồng mẫu
Trao đổi với báo Tuổi Trẻ, một đại diện Cục Quản lý cạnh tranh (VCA – Bộ Công thương) cho biết theo quy định, có 12 nhóm hàng hóa dịch vụ bắt buộc phải đăng ký hợp đồng theo mẫu với VCA, trong đó có điện, nước, hàng không, vận tải đường sắt, bảo hiểm, ngân hàng…
Tuy nhiên, phía VCA cũng chỉ kiểm soát những nội dung liên quan đến pháp luật bảo vệ người tiêu dùng, còn nội dung hợp đồng thì VCA không kiểm soát 100%.
Chẳng hạn trong lĩnh vực bảo hiểm, VCA sẽ có nhiệm vụ phối hợp với cơ quan bảo hiểm của Bộ Tài chính để tư vấn về chuyên môn. Tương tự, với ngân hàng, hàng không… cũng vậy. Tuy nhiên, dù có tư vấn về chuyên môn nhưng trong quá trình xem xét, VCA cũng chỉ căn cứ vào các quy định luật bảo vệ người tiêu dùng, còn các nội dung về mặt chuyên môn thì cơ quan này không thể rà soát hết.
Đại diện VCA cũng cho biết, thực tế có nhiều trường hợp hợp đồng mẫu có những điều khoản vi phạm, VCA cũng đã đưa lên trang web của cục để người tiêu dùng tham khảo.
Trong khi đó, các chuyên gia cho rằng, không chỉ 12 nhóm mặt hàng, mà nhiều nhóm khác người tiêu dùng cũng đang phải đối diện với hợp đồng mẫu được “cài cắm”, thậm chí “gài bẫy”.
Theo Luật sư Nguyễn Văn Phú – Đoàn luật sư Tp.HCM thì bất động sản là một trong những lĩnh vực bị chủ đầu tư ‘gài’ hợp đồng nhiều nhất. Do đó, người mua nên tham khảo hoặc nhờ sự tư vấn của người am hiểu pháp luật đọc kỹ nội dung, đồng thời mạnh dạn đưa ra đàm phán yêu cầu chủ đầu tư dự án sửa đổi những nội dung không hợp lý, bất khả thi.
